De Rotterdamse campagne tegen messengeweld draagt de naam Geweldig Rotterdam. In het voorjaar van 2021 zijn we van start gegaan met onze aanpak tegen het nodeloze geweld onder de jeugd in onze stad. Om tot een gedegen strategie te komen, hebben wij in de beginfase talloze gesprekken gevoerd met professionals uit het onderwijs, de hulpverlening, veiligheidsdiensten en tientallen jongeren in pizzabijeenkomsten. Besloten bijeenkomsten waar jongeren vertelden over hun dagelijkse belevingswereld. Ook werken we nauw samen met sociale en mediawetenschappers, om een gedegen fundament onder onze campagne te leggen.
De twee voornaamste conclusies die uit deze (pizza) gesprekken en de samenwerking met de wetenschap naar voren kwamen: de behoefte aan een integrale aanpak en tegelijkertijd de behoefte aan maatwerk. Dat wil zeggen dat er verschillende sporen voor verschillende doelgroepen gevolg moet worden, die op elkaar inhaken. De doelgroepen zijn: de samenleving als geheel, betrokkenen en belanghebbenden als ouders, maatschappelijk en jongerenwerk, politie, Halt en dergelijken, en, bovenal, de jongeren – zowel slachtoffer, dader als de groep eromheen.
Uit onderzoek komt naar voren dat het messengeweld een verschijningsvorm is van multi-problematiek. Daaronder verstaan wetenschappers een combinatie van een of meerdere factoren die problemen kunnen veroorzaken, zoals een lage sociaaleconomische status, een gemankeerde gezinssituatie, en bijvoorbeeld slechte huisvesting in kwetsbare buurten. Ten tweede blijkt er onder jongeren die een mes dragen een gebrek te zijn aan een reëel perspectief: wat wil ik worden, wat zijn mijn competenties en wat ga ik doen? Zelfvertrouwen en vertrouwen in de maatschappij spelen hierbij een belangrijke rol, wat doorwerkt in de derde factor: wantrouwen richting autoriteit en overheid middels het koesteren van anti-gezag gevoelens. Geweldig Rotterdam is niet in het leven geroepen om te onderzoeken waar dit door komt, wel om te onderzoeken wat we ermee moeten.
Zoals gezegd is het gevolg van deze bevindingen dat er behoefte is aan een integrale aanpak, die zich richt op verschillende doelgroepen. De multi-problematiek van armoede, huisvesting, toekomstperspectief en wantrouwen, is namelijk een probleem van de maatschappij, van ons allemaal. Het gaat niet om de vraag hoe we die messen wegkrijgen, het gaat om de vraag hoe we jongeren kunnen helpen. Want, hoe meer jongeren er geholpen worden, hoe meer uitzicht hun situatie krijgt en hoe sneller het mes weggelegd zal worden. Die hulp voltrekt zich langs verschillende routes.
Om die routes in kaart te brengen hebben we goed naar het buitenland gekeken. Boston, London en Malmö zijn alle drie steden waar zowel de maatschappij als jongeren uit de doelgroep bij de oplossing betrokken werden. Niet onder het mom van een wijzend vingertje, maar onder de belofte van een uitgestoken hand. De belangrijkste les: samenwerking tussen de spelers in het maatschappelijk veld is een voorwaarde om verandering te bewerkstelligen. Zoals een deelnemer aan de Boston interventie het verwoordde: “The miracle was not that the crime rate went down. The miracle was that adults found out how to collaborate in the interest of young people.”
Vandaar dat wij kiezen voor een aanpak die zich richt op beide kanten van de medaille. Aan de ene kant de maatschappij. Onder de noemer Geweldig Rotterdam is de inzet een betere samenwerking tussen de verschillende spelers in het maatschappelijk veld. Denk dan aan zaken als de ontwikkeling van een toolkit voor professionals, waar men (educatief) materiaal kan downloaden dat gebruikt kan worden op scholen en bijvoorbeeld op sportverenigingen, tot mooie video’s en artikelen waarin we in gesprek gaan met betrokkenen en mensen die hun visie delen op de problematiek, tot het samenbrengen van belanghebbende partijen die elkaar nog niet gevonden hadden.
Aan de andere kant van de medaille is er de jeugd. Het spreekt voor zich dat jongeren een andere boodschap te horen moeten krijgen dan de maatschappij, ouders, hulpverleners of de politie. Een belangrijke conclusie uit wetenschappelijk onderzoek is dat jongeren zich vaak onvoldoende gehoord, gesteund of gewaardeerd voelen door die ‘andere kant van de medaille’. Daarom organiseren wij in samenwerking met Stichting Jongerenwerk op Zuid (JOZ) tientallen bijeenkomsten met jongeren, waarin hen niet wordt verteld dat een mes dragen niet mag (dat weten ze namelijk dondersgoed), maar waarin hen wordt gevraagd om met elkaar te zijn en samen te eten, om te met elkaar te spreken en het hart te luchten en vooral, om ons (de maatschappij) te laten zien wat er zich daadwerkelijk in hun leefwereld afspeelt.
Tijdens iedere bijeenkomst vragen wij de aanwezige jeugd om ideeën te opperen waarvan zij denken dat deze effect kunnen hebben op het terugdringen van messengeweld. In 2022 gaan wij deze bijeenkomsten professionaliseren, door op een meer structurele basis te werken met vaste groepen jongeren. Zo richten jongeren zelf de campagne voor jongeren in. Het einddoel van deze bijeenkomsten is de organisatie van een groots zomerevenement, op alle denkbare manieren georganiseerd door de Rotterdamse jeugd en haar rolmodellen. Hier zullen zij, naast mooie optredens en andere activiteiten, diverse oplossingen presenteren en aandragen om het vraagstuk te bespreken en het aantal incidenten te doen verminderen.
Dit alles gebeurt onder de noemer ‘Jij hebt toch geen mes nodig? Rotterdam heeft jou nodig!’ Want, zoals burgemeester Aboutaleb tegen het AD verkondigde; “Wij gaan onze jongeren een helpende hand toesteken, die zij zelf moeten verzilveren.’’
Daarnaast kunnen we natuurlijk niet om de meest ingrijpende verandering van de afgelopen tien jaar heen: de opkomst van sociale media. Uit onderzoek blijkt dat jongeren soms tot wel tien uur per dag op hun telefoon doorbrengen. Dit betekent dat de leefwereld van jongeren fundamenteel anders is dan die van ouderen. Vandaar dat wij met jongeren uit de doelgroep onderzoeken met wat voor content en op welke platforms zij het best bereikt kunnen worden. We kunnen daar nog niet al te veel over kwijt, behalve dat de content door de jeugd zelf gecreëerd zal worden. Een tip van de sluier: houd de hashtag #shanksdown goed in de gaten!
Een campagne als Geweldig Rotterdam begeeft zich op het snijvlak van traditionele communicatie en een participatieve aanpak: bijeenkomsten, workshops, samenwerken met onderwijs en jongeren- en maatschappelijk werk. Een vernieuwende, positieve campagne die zoden aan de dijk zal zetten. De oplettende lezer zal doorhebben dat de twee kanten van de medaille waar we ons op richten, de medaille zelf nog niet raken. De medaille zelf is namelijk onze gedeelde stad Rotterdam. Een gouden stad, met een glimmende toekomst. We moeten echter onszelf de medaille omdoen en vooral, de medaille bij elkaar durven omdoen. Zoals leraar van het jaar 2021 Ismail Azghanay ons in de nieuwsbrief al meegeeft: “als we zeggen dat de jeugd de toekomst heeft, laten we daar dan niet alleen woorden aan hangen, maar vooral daden.”
