Rekenen, taal en lezen krijgen op school veel aandacht. Maar hoe zit het met sociaal-emotioneel leren? Volgens gedragsdeskundige Kees van Overveld is hier nog een flinke inhaalslag te maken. Hij geeft trainingen in het onderwijs en schrijft boeken. Sinds 2019 volgt Kees de ontwikkelingen rondom steekincidenten en drill. “Als pedagoog wilde ik snappen wat er gebeurde.” Informatie over het probleem bestond nog niet in boekvorm. Kees besloot zelf dat boek te schrijven. En zo ontstond Scholen op Scherp – een boek voor (onderwijs)professionals. Het doel? Leraren voorzien van kennis en handvatten om preventief op te treden tegen het bezit en gebruik van vuur- en steekwapens onder jongeren.
Messenbezit op basisscholen
Jeugdcriminaliteit neemt al jaren af. Maar de leeftijd van jongeren die in de criminaliteit belanden wordt alsmaar lager. Een zorgwekkende ontwikkeling. Hoe komt het dat kinderen op steeds jongere leeftijd met criminaliteit en messengeweld te maken krijgen? Volgens Kees heeft de komst van smartphones en social media daar een rol in gespeeld. “Drillrap kwam via die kanalen overwaaien vanuit Engeland. In de bijbehorende video’s zie je gemaskerde jongeren zwaaien met machetes. Dat zorgt ervoor dat het dragen en gebruiken van messen genormaliseerd wordt.”
Smartphones en social media
De komst van social media verklaart misschien niet de toename van messengeweld, maar wel de interesse die jongeren hebben in de uitingsvorm horend bij drillrap. “We hebben sowieso weinig inzicht in wat kinderen te zien krijgen en wat ze interessant vinden op YouTube en andere sociale media.” En dat gebeurt onder onze neus. Kinderen leren al op jonge leeftijd een smartphone te gebruiken. Daardoor is hun belevingswereld ook anders dan mensen bij wie dit niet het geval is. “Wij zien de online- en offlinewereld als gescheiden. Een social media expert vertelde me dat dit voor kinderen niet geldt. Zij zien de twee werelden als een geheel en hebben daarom moeite met het onderscheiden van echt en onecht.”
Rol van het onderwijs
Met het boek Scholen op scherp wil Kees onderwijsprofessionals en andere professionals die werken met jongeren bewapenen in de strijd tegen messengeweld. Kees: “Voor het boek heb ik allerlei professionals geïnterviewd: leraren, politie, een jongerenwerker, iemand die met jonge ex-gedetineerden werkt.” Naast een beschrijving van het probleem geeft het boek ook – voornamelijk preventieve – aanbevelingen. Kees kan alvast een tipje van de sluier geven: “Een belangrijke aanbeveling is het emotioneel vaardig maken van kinderen. Zorg dat ze hun emoties kunnen reguleren. Maar misschien nog wel belangrijker voor leraren is te zorgen dat kinderen zich gezien voelen. Veroordeel een kind met gedragsproblemen niet. Op het moment dat je dat doet gaat het zijn heil ergens anders zoeken. De liefde en warmte die hij zoekt vindt hij dan op straat en dan gaat het mis.”
Het boek Scholen op scherp ligt half september in de winkel. Reserveer alvast een exemplaar: https://www.uitgeverijpica.nl/titels/scholen-op-scherp-pica.
Fotografie: Doriekefotografie, Zwolle
Dit interview is te lezen in de nieuwsbrief die op vrijdag 7 juli 2023 werd verzonden. Bekijk de nieuwsbrief hier (en meld je aan!).
