Burgemeester Aboutaleb en cabaretier Najib Amhali in gesprek met Rotterdamse jeugd
Stelt u zich een theaterzaal voor. Klein, fijn, gezellig, gemoedelijk. Lange rode gordijnen, felle spots op het podium, het licht op de zaal wat gedimd. Maar nu zonder rijen stoeltjes en doodstil zittende oude theaterbezoekers. Denk aan zo’n veertig jongeren, ronde tafeltjes, frisdrank en pizza’s op tafel. Gonzende energie. Als een soort Amerikaanse stand-up comedy avond. Achterin de zaal staat een kleine tribune waar jongerenwerkers en anderen van de organisatie zitten en toekijken. Rondom de zaal staan posters van jongeren met quotes in de Shanks Down campagnestijl. “De straat is koud, maak je moeder proud.” “Use your voice instead of a knife.” “Ik heb een hoop verloren, maar nooit hoop verloren.”
Shanks Down On Tour
Hoopvol, dat woord is voelbaar in de zaal. Want het is niet zomaar een avond. In de zomer van 2020 deed burgemeester Aboutaleb namelijk een belofte aan een groep jongeren in buurthuis de Arend in Feijenoord: hij zou samen met Najib Amhali terugkeren en nog eens met de jongeren in gesprek gaan. Want, naar eigen zeggen deden de verhalen van de jongeren in de Arend de burgemeester denken aan het levensverhaal van Najib. Maar ook deden hun verhalen hem denken aan zijn eigen verhaal: “Wij deden toen het spel ‘Over de streep’, waarbij je naar de andere kant van de kamer loopt wanneer je de gestelde vraag met ja kan beantwoorden. Het viel me op dat ik iedere keer met alle jongeren over de streep stapte. Dat is ook confronterend. De vraag die ik mijzelf vroeger vaak gesteld heb en nu met Najib aan de jongeren wil stellen, is hoe je de goeie afslag vindt. En als je ooit eens de verkeerde hebt genomen, hoe je de goeie afslag weer terugvindt? Najib heeft met zijn levensverhaal denk ik wel iets te delen met deze jongeren.”
In gesprek
Aloali Kananpour, creatief directeur van stichting Confro theater en bevlogen host van de avond, voelt de twee vrienden op het podium aan de tand. Hij vraagt aan de burgemeester en de cabaretier hoe hun leven eruitzag toen ze zo oud waren als de jongeren in de zaal. Vergelijkbaar op veel vlakken, maar het grootste verschil – en dat is direct wel een fundamenteel verschil – is dat zij toen geen telefoon hadden. Najib: “Als iemand je vroeger bedreigde ging dat of in het echt, en dan was het met de vuisten afhandelen, of via een brief. Dat duurde eeuwen! En dan stuurde je een brief terug met, ‘Wacht maar!’ En dat moest dan ook echt, wachten.” De zaal lacht en komt wat los, de jongeren slaan elkaar op de schouders.
“Wie heeft te maken met messengeweld?”
Aloali betrekt het publiek er vanavond bij, en maakt daarin slimme sprongen. “Handen omhoog: wie heeft er wel eens te maken gehad met messengeweld, of kent iemand die te maken heeft gehad met messengeweld?” Vrijwel iedereen steekt de hand in de lucht. “Oké, en wie zou het thuis durven zeggen als je wordt bedreigd?” Zo’n vijf jongeren steken hun hand omhoog. “Stel, jij bent ouder en je hebt een kind van jouw leeftijd. Wie zou willen dat je kind eerlijk tegen je zegt als ‘ie wordt bedreigd?” Iedereen steekt de hand omhoog. “Hoe kan het dat niemand het durft te zeggen tegen hun ouders, maar dat tegelijkertijd iedereen het van zijn of haar eigen kind wel zou willen horen?” Een jongen zegt: “ik denk dat wij jongeren die last niet bij onze ouders willen neerleggen. Ouders willen dat natuurlijk wel, alleen we communiceren misschien niet goed. Ik zou wel willen dat mijn kind eerlijk zou zijn tegen me. Ik denk dat we vaker met onze ouders moeten praten.” Een meisje merkt op: “Ik zou een jaar niet naar buiten mogen als ik zou vertellen dat ik bedreigd word. Als ik moeder was zou ik mijn kind niet thuishouden, maar wel beter opletten waar ze naartoe gaat en met wie ze omgaat.”
Perspectief van ouders
Burgemeester Aboutaleb en Najib zijn liefhebbende ouders, zeggen ze. Hetzelfde meisje vraagt daarom: “Wat kunnen wij doen om meer open te staan voor onze ouders? Wij hebben het perspectief van ouders niet, dus mijn vraag aan jullie, wat kunnen we doen?” Burgemeester Aboutaleb reageert dat hij dochters heeft grootgebracht met het idee dat ze alles kunnen zeggen tegen hun ouders. “Maar dochters delen sommige dingen liever met hun moeder natuurlijk. Dat is niet gek en zeker niet erg. Ik merk wel dat ze bang zijn om te liegen om niet teleur te stellen. Maar ouders zijn niet gek, ouders snuffelen rond in je kamer, en dat moeten ze ook doen. Daar zijn ze ouders voor. Ze weten meer dan je denkt. Ga daarom gewoon eens het gesprek met ze aan. Ongedwongen, als je met je moeder kookt of met je vader boodschappen doet. In de vakantie is ook een goed moment, of tijdens een wandeling.”
Hulp van buitenaf
De burgemeester vraagt wat de jongeren zouden doen als hun kind naar hen toekomt met de mededeling dat hij of zij bedreigd wordt. Een jongen met capuchon en pet op vertelt dat hij een man is en al ‘daar’ is geweest. Hij zou het willen oplossen voor zijn kind. Hij zou naar die plek toegaan en laten zien wie een echte man is. Maar andersom is het zo dat zijn eigen ouders niet ‘daar’ zijn geweest. Hij wil ze er dus niet mee lastigvallen. De burgemeester reageert: “Ik kan mij goed voorstellen dat kinderen dingen voor zich houden, dat hoeft niet erg te zijn. Maar als vader hoef je het zelf niet op te lossen. Dan kan je beter de wijkagent bellen of naar school. Zodat je zelf niet er de schade van ondervindt.” Een jonge moeder uit het publiek zegt dat ze die boodschap snapt, maar dat ze ook vaak te maken heeft gekregen met de situatie waarin de politie niet altijd klaarstaat voor haar en haar kinderen. De burgemeester zegt dat hij dat begrijpt, maar dat, als er zich weer zo’n situatie voordoet, zij en iedereen in de zaal altijd direct naar hem toe kan stappen. Dat kan door hem te mailen op zijn eigen mailadres. “Je kunt altijd naar mij komen. Maar vraag hulp, ook aan de mensen om je heen, en ook echt aan de politie – dat kan altijd.” De jonge moeder reageert dat ze het fijn vindt om te horen en om eindelijk gehoor te krijgen op haar vragen.
Vrienden zijn familie die je uitkiest
Najib vertelt geëmotioneerd een verhaal over zijn eigen broertje. “Mijn broertje is neergestoken, net naast z’n hart. Dat ging om een drugsdeal. Ik was toen in het theater. Ik kreeg dat telefoontje en man… Dat wil je echt niet meemaken. Mijn broertje zat in de verkeerde wereld, maar het was zo heftig, ik zag z’n hele leven aan me voorbijgaan. Ik dacht echt dat hij doodging. Geloof me, die stress wil je je familie niet aandoen.” De burgemeester haakt in: “Als je je vrienden kiest, kies dan mensen van wie je kunt leren, die je kunnen beschermen, die je je prettig laten voelen. Er zijn heel veel soorten vrienden. Ik heb er bewust niet zo veel, maar met de paar die ik heb ben ik zielsgelukkig.”
Advies geven
Een jongere stelt de vraag wat je moet doen als een goede vriend afglijdt. “Wat je nooit moet doen is een goede vriend laten zitten”, aldus de burgemeester. “Wat je kan doen is hem advies geven, hem eruit halen, of samen met hem naar de politie gaan. Vergeet niet: als je in Nederland hulp vraagt om uit het circuit te komen, dan helpt je dat heel erg bij de rechter in ons rechtssysteem. Ga samen uit dat circuit. Maar als je na meerdere keren aanmoedigen geen verandering ziet en jij dreigt mee af te glijden, dan moet je op een gegeven moment wel voor jezelf kiezen. Durf dat ook te doen.”
Een andere vraag uit het piepjonge publiek: wat is het beste advies dat u ooit heeft gekregen? Najib begint zijn antwoord met de opmerking dat hij geen moraalridder wil spelen, maar dat voor hem één advies heel belangrijk is: “Je hoeft niet te zijn zoals anderen, we kunnen niet allemaal rapper of voetballer worden. Er zijn zo veel dingen in het leven om voor te gaan. Maar je moet er wel voor durven werken. Het komt niet vanzelf en niet snel.”
De burgemeester, die naar eigen zeggen wel een beetje een moraalridder is, steekt van wal: “Geld maakt niet gelukkig. Geld om anderen mee te helpen wel. Wees oprecht, wees met je familie, je vrienden, heb lief. Voel je sterk als de mens die je bent. Ook ik heb dingen gedaan die niet door de beugel kunnen, maar vanavond is het goed om te beseffen dat je te mooi bent om slachtoffer te worden van een mes.”
Napraten, foto’s en interviews
De burgemeester sluit af met een uitnodiging: “ik snap dat sommigen hier niet helemaal open durven spreken. Als iemand mij beledigt, heb ik een olifantshuid. Het dier van Afrika. Ik kan me voorstellen dat jullie die Afrikaanse huid nog niet hebben. Dan mag je mij mailen. Ik zal er altijd op reageren. Als je ergens meezit, of je jongere bent, ouder bent, begeleider bent – bij mij komt het in vertrouwde handen. Ik zal het altijd met jou bespreken. Dus als je ergens mee zit, mail mij.”
Na een daverend applaus en nog meer pizza (die nog over was), is het tijd voor een groepsfoto en persoonlijke gesprekken met de burgemeester en Najib Amhali. Het blijft nog lang druk in de zaal in theater Zuidplein. Er worden interviews opgenomen met jongeren door influencer Chatmo en er worden foto’s geschoten van jongeren door Mark Bolk voor de sociale media van de Shanks Down campagne. Inclusief quotes: “Beter zonder mes op straat, dan met mes”, aldus Aaron. En Chris: “Geweld is het probleem, niet de oplossing.” Soufian: “Laat die shanks in de la van je moeder.” De burgemeester en Najib kunnen niet zomaar naar huis, want naast alle serieuze zaken moeten er natuurlijk ook selfies en handtekeningen met de beroemde gasten worden gescoord.
Bij de photobooth van Mark vertelt jongere Delyson dat hij vanavond veel heeft geleerd. Niet alleen van de burgemeester en Najib, maar ook van de andere jongeren. “Ik heb geleerd van mensen, gezien hoe mensen zijn en wat voor problemen anderen hebben. Het was goed om te praten, belangrijk. Dat moeten we blijven doen. Ja, het was echt gaande.” En ook zijn vriend Grigtzel is enthousiast: “Het was echt heel nice, het is goed om te luisteren en dingen te leren van elkaar. Het is ook mooi te zien dat die meneren allebei ook een soort jeugd hebben gehad als wij hier. Dat geeft inspiratie. Ja, ik heb veel geleerd. Ik kan de burgemeester mailen als ik ergens meezit, dat is wel een fijn idee. Gelukkig heeft hij een makkelijk e-mailadres, haha.”
