Er klinkt een mengelmoes van accenten in de zaal. Noord-Hollands, Amsterdams, Twents, Fries en een onmiskenbare zacht g. En de welbekende rollende r natuurlijk, die is van Arnold, geboren en getogen onder de rook van Rotterdam en een van de initiatiefnemers van de bijeenkomst van Stichting S.A.N.G. Wij kennen Arnold van het vijfluik ‘Een mes snijdt aan twee kanten’, een serie artikelen waarin hij samen met zijn vrouw Chantal beschreef hoe messengeweld het leven van hun zoon Bart, maar ook dat van henzelf beïnvloedde.
Ouders van een dader
Bart was namelijk verzeild geraakt in een ruzie die escaleerde in twee steekpartijen, met twee dodelijke slachtoffers tot gevolg. Bart was getuige van de eerste steekpartij en dader van de tweede. Later is hij hiervoor veroordeeld. Maar zijn ouders zaten ook in het beklaagdenbankje, want hoewel zij niks met de steekpartijen te maken hadden, werden ook zij fel veroordeeld – door de buurt, kennissen en collega’s en de samenleving als geheel.
Ze zijn weggezet als daders. En ze zijn niet de enigen, zo blijkt uit de grote opkomst van de bijeenkomst van S.A.N.G. Moeders, vaders, broers, zussen, echtgenotes en kinderen van mensen die – net als Bart – schuldig zijn aan het plegen van een zwaar misdrijf, vullen de zaal. En net als Arnold en Chantal zijn ook zij veroordeeld. Voormalige vrienden en kennissen mijden hen als de pest. Buren kijken hen met de nek aan. Sommigen verloren zelfs hun baan.
Steun- en Adviespunt voor Naasten van Gedetineerden
De bijeenkomst staat in het teken van de oprichting van het Steun- en Adviespunt voor Naasten van Gedetineerden, S.A.N.G in het kort. Dat deze stichting geen overbodige luxe is, blijkt uit de verhalen die voorbijkomen. Patrick, naast Arnold een van de drijvende krachten achter de stichting, vertelt over zijn ervaringen in de rechtszaal waar zijn zoon in het beklaagdenbankje zat: “Ik moest verplicht plaatsnemen naast de moeder van het slachtoffer. Daar zit je dan. Als vader van de dader, naast de moeder die rouwt om dat wat mijn zoon op zijn geweten heeft. Ik kon wel door de grond zakken. En er was genoeg plek in de zaal. Waarom moest ik naast die vrouw zitten? Ik wilde dat niet en zij al helemaal niet. Waar is dat in hemelsnaam goed voor?”
Anderen vallen hem bij. Het ene verhaal is nog schrijnender dan de andere. Huiszoekingen waarbij het hele huis overhoop wordt gehaald en dierbaren van de verdachte worden behandeld als criminelen. Telefoongesprekken die worden afgeluisterd. Verbroken vriendschappen en het daarmee samenhangende isolement. Isolement is een woord dat vaak terugkomt op de bijeenkomst. Slachtoffers van geweldsmisdrijven verdienen alle aandacht en steun, daar is iedereen in de zaal het over eens. Maar voor de zware psychische trauma’s die dierbaren van daders oplopen is er geen aandacht. Niet vanuit de overheid, en al helemaal niet vanuit de samenleving. Ze staan er alleen voor.
Steun en betere informatievoorziening voor dierbaren
De oprichting van S.A.N.G. moet daar een einde aan maken en deze eerste bijeenkomst is een goed begin. Naast de dierbaren van daders, de ervaringsdeskundigen, zitten er ook vertegenwoordigers van het Ministerie van Justitie in de zaal. Een reclasseringsambtenaar uit Rotterdam, een kinderrechter, en stafmedewerkers van diverse penitentiaire inrichtingen. Ook zij erkennen dat het gebrek aan steun voor dierbaren van daders een groot gemis is. Dit blijkt onder meer uit de groepsgesprekken die volgen na het welkomstwoord. Stafmedewerkers van gevangenissen vertellen hoe zij geconfronteerd worden met radeloze mensen die niet weten dat je geen beugelbeha mag dragen tijdens een bezoek aan de gevangenis, of dat je altijd een twee euro muntje bij je moet hebben zodat je je spullen op kunt bergen voordat je een bezoekruimte betreedt.
Betere informatievoorziening voor dierbaren van gedetineerden is dan ook een van de speerpunten die tijdens de evaluatie van de groepsgesprekken boven komt drijven. Naamsbekendheid van S.A.N.G is een andere. Dierbaren van daders moeten beseffen dat ze niet alleen staan. En overheidsinstanties en andere stakeholders moeten weten waar radeloze dierbaren van daders terechtkunnen. Er komt een website, zo wordt er besloten. In de bezoekruimten van gevangenissen komen posters te hangen, aldus een ander voornemen. En huisartsen, waar dierbaren van daders veelal voor hulp aankloppen, moeten weten dat S.A.N.G bestaat.
Het belang van S.A.N.G. is onmiskenbaar. Dierbaren van daders worden te vaak verketterd, met alle gevolgen van dien. Maar de stichting is ook een bewijs dat messengeweld meer mensen kwetst dan fysieke slachtoffers alleen. Het zou een belangrijk aandachtspunt moeten zijn in preventieve voorlichting: want je steekt nooit alleen een ander, maar iedereen om je heen. Meer weten? Kijk op www.stichtingsang.nl.
